گزارش «وطن امروز» از لزوم تعیین تکلیف نحوه عرضه خودروهای الکتریکی و هیبریدی
ضدونقیض عرضه خودروهای برقی
گروه اقتصادی: سامانه یکپارچه خودروهای برقی، در کنار سامانه‌های فروش خودروی داخلی و خودروی وارداتی، یکی از 3 وب‌سایتی است که وزارت صمت برای عرضه ماشین‌های صفر در ایران در نظر گرفته است. این سامانه به منظور تسهیل روند واردات و گسترش استفاده از خودروهای الکتریکی طراحی شده است.
در حال حاضر، تمام خودروهای برقی که برای فروش در ایران در نظر گرفته شده‌اند، وارداتی هستند. دولت به منظور گسترش استفاده از ماشین‌های الکتریکی، شرایط آسان‌تری برای عرضه این خودروها در نظر گرفته است. از جمله برخی محدودیت‌ها که برای خرید خودروهای وارداتی وجود داشت، در این سامانه حذف شده است.
خریداران خودروهای برقی باید توجه داشته باشند سامانه یکپارچه عرضه خودروهای برقی به طور کل از سامانه ماشین‌های تولید داخل و وارداتی مجزاست. حتی اگر قبلا در این سامانه‌ها ثبت‌نام و پول بلوکه کرده باشید، برای خرید خودروی برقی باید از ابتدا در سامانه یکپارچه فروش خودروی برقی ثبت‌نام کرده و مبلغ تعیین‌شده را در حساب وکالتی بلوکه کنید.
* مراحل عرضه خودروهای برقی
عرضه خودروهای برقی در سامانه یکپارچه در 3 مرحله انجام می‌شود:
مرحله اول: بلوکه کردن یک میلیارد ریال (۱۰۰ میلیون تومان) و ثبت‌نام در سامانه یکپارچه خودروهای برقی
مرحله دوم: اولویت‌بندی و ارسال اطلاعات متقاضیان به شرکت‌های عرضه‌کننده خودروی برقی
مرحله سوم: ارسال دعوتنامه از سوی عرضه‌کنندگان و عقد قرارداد با خریداران
فروش خودروهای برقی وارداتی خارج از سامانه تخلف است
مهدی ضیغمی، مدیر طرح واردات خودروی وزارت صمت هفته گذشته اعلام کرد: هرگونه فروش خودروهای وارداتی و خودروهای برقی خارج از سامانه ممنوع است و حتی واردات اینگونه خودروها (برقی و هیبریدی) از مبادی ورودی گمرکات کشور و مناطق آزاد بدون ثبت‌سفارش، غیرقانونی است.
* واکنش انجمن واردکنندگان خودرو
در واکنش به این اظهارات، انجمن واردکنندگان خودرو تأکید کرد: مصوبه شماره ۵۴۳ شورای رقابت، ناظر بر وضعیت انحصاری بازار خودروی سواری در کشور، به دلیل بالا بودن شاخص‌های تمرکز تقاضای انباشته در بازار، ممنوعیت یا محدودیت واردات سال‌های اخیر و پایین بودن قدرت انتخاب مصرف‌کنندگان صادر شده است. برخی احکام قانونی مانند ماده ۱۲ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، بند «ف» تبصره ۷ قانون بودجه سال ۱۴۰۱ و تبصره ۵ قانون اصلاح ماده ۱۰ قانون ساماندهی صنعت خودرو نیز بر این وضعیت تأثیر گذاشته و موجب شده میزان واردات این گونه خودروها کاهش یافته یا روند واردات به واسطه نیاز به استعلامات زمان‌بر و کند شود. این در حالی است که در جلسه ۶۵۹ شورای رقابت، نظرات مشورتی و پیشنهادات در کارگروه خودرو دریافت شد و به استناد بند ۵ ماده ۵۸ قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی و مفاد مواد ۲ و ۷ قانون ساماندهی صنعت خودرو، در جلسه شماره ۵۴۳ سال ۱۴۰۱ دستورالعمل تنظیم و نحوه عرضه خودروهای برقی به بازار خودروی سواری تصویب و در این باره تصمیمی هم برای افزایش واردات این خودروها به صورت دسته دوم از طریق مناطق آزاد گرفته شده بود.
* استثنا شدن خودروهای برقی
اعضای شورای انجمن واردکنندگان خودرو مصوب کردند: خودروهای برقی از شمولیت دستورالعمل بازار خودروهای سواری مصوبه ۵۴۳ و اصلاحات بعدی آن خارج شود. بنابراین عرضه خودروهای برقی و هیبریدی در سامانه عرضه خودرو در تضاد با مصوبه جلسه ۶۵۹ شورای رقابت است و نیاز به اهتمام بیشتر در اجرای مفاد قانون دارد.
به نظر می‌رسد برای تضمین انطباق با قوانین و مقررات، واردکنندگان خودرو باید از ثبت‌سفارش و فروش خودروهای برقی و وارداتی در چارچوب سامانه‌های مجاز استفاده کنند. همچنین نظارت دقیق بر اجرای مصوبات شورای رقابت در نحوه عرضه این خودروها ضروری است تا بازار خودرو به طور شفاف و عادلانه مدیریت شود.
* تسریع روند واردات خودروهای برقی
در میان این اظهارنظرها پیگیری‌ها نشان می‌دهد که مصوبه ۶۵۹ شورای رقابت در تاریخ ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۳ در سامانه مرکز ملی رقابت بارگذاری شده و به این نکته اشاره دارد که خودروهای برقی از شمول مصوبه ۵۴۳ خارج شده‌اند. این به معنای آن است که عرضه خودروهای برقی در سامانه یکپارچه یا انحصار به خودروهای برقی مربوط نیست. کارشناسان خودرو نیز در این زمینه تأکید دارند این تصمیم به دلیل مشکلات موجود در حوزه سوخت اتخاذ شده تا روند واردات خودروهای برقی تسریع شود.
طبق مصوبه شورای رقابت، وزارت صمت تنظیم‌گر فنی بازار خودرو است و بر همین اساس به منظور تنظیم بازار و کاهش مصرف سوخت، بر تسریع و تسهیل واردات خودروهای برقی تأکید دارد. باید توجه داشت خودروهای برقی با هیبریدی متفاوت بوده و دوسوخت نیستند، بنابراین در این مصوبه تنها به خودروهای برقی اشاره شده و هیچ نامی از خودروهای برقی - هیبریدی و هیبریدی به میان نیامده است.
* الزام عرضه خودروهای غیر برقی در سامانه
طبق مصوبه شورای رقابت، هر خودرویی غیر از برقی باید در سامانه عرضه شود. همچنین، پیگیری‌های «وطن امروز» از کارشناسان خودرو نشان از این دارد شورای رقابت در حال بررسی این موضوع است که خودروهای هیبریدی نیز از شمول عرضه در سامانه خارج شوند اما هنوز نتایج این جلسات به صورت رسمی منتشر نشده است ولی باید بر این موضوع تاکید کرد که نظارت دقیق بر اجرای این مصوبات و هماهنگی بیشتر میان نهادهای مختلف، به بهبود تصمیمات برای نحوه عرضه، وضعیت بازار و افزایش رضایت مصرف‌کنندگان کمک خواهد کرد.
* تفاوت بین مجوز عرضه و تخلف شرکت‌ها
مهدی ضیغمی، مدیر طرح واردات خودرو در وزارت صمت در واکنش به نامه واردکنندگان خودروهای برقی و درخواست آنان برای عدم ارائه این خودروها در سامانه یکپارچه توضیح داد «این مصوبه هیچ ارتباطی با تخلف شرکت‌ها ندارد».
ضیغمی افزود: بر اساس این مصوبه، شرکت‌ها مجازند خودروهای صرفاً برقی را خارج از سامانه عرضه کنند اما هیچ‌کجا ذکر نشده این خودروها بدون ثبت سفارش یا مجوز عرضه شوند.
ضیغمی تأکید کرد: برای عرضه خارج از سامانه، شرکت‌ها باید حتماً مجوز عرضه از وزارت صمت داشته باشند. این مجوز شامل ثبت سفارش، تخصیص ارز معتبر و موجودی کالا می‌شود.
ضیغمی افزود: باید بین عرضه بر اساس مجوز و تخلفات برخی شرکت‌ها در عرضه تمایز قائل شد. پس در صورت وقوع هر گونه تخلف، این تخلف باید از طریق مراجع قضایی پیگیری شود. در نهایت باید متذکر شد بر اساس قوانین موجود در راستای عرضه و فروش خودروهای برقی و هیبریدی تا اعلام نتایج نهایی تصمیمات وزارت صمت فعلا واردکنندگان خودروهای برقی باید اطمینان حاصل کنند تمام مراحل ثبت سفارش و اخذ مجوزهای لازم از وزارت صمت را طی کنند. این اقدامات نه‌تنها به جلوگیری از تخلفات کمک می‌کند، بلکه شفافیت و قانونی بودن فرآیند واردات و عرضه خودروهای برقی را نیز تضمین می‌کند.
از سوی دیگر نظارت دقیق و رعایت قوانین از سوی شرکت‌ها می‌تواند به بهبود وضعیت بازار خودروهای برقی کمک کرده و موجب افزایش اعتماد مصرف‌کنندگان شود.